Cryptocurrency & DeFi: Trò lừa mới nhất của kỷ nguyên 4.0?

Lời tựa

Nếu không phải là bạn đang sống trong một hang động nào đó thì có lẽ trong một vài năm trở lại đây bạn hẳn đã được nghe những câu chuyện về tiền ảo, về những tác phẩm NFT vô nghĩa được định giá lên tới hàng triệu USD, về những cú lừa hay vụ hack tiền ảo gây thiệt hại lên tới hàng trăm triệu USD cho người dùng. Liệu cryptocurrency và những thứ liên quan tới nó có phải là trò lừa đảo mới nhất trong kỷ nguyên số hiện nay?

Tác giả sẽ đưa ra câu trả lời một cách ngắn gọn nhất cho câu hỏi trên là Yesn’t – yes but actually, no.

Vậy nghĩa là sao?

Nếu bạn là một người theo trường phái cổ điển và suy nghĩ đơn giản, thì nó có nghĩa là đúng vậy. Tiền ảo thuộc về thế giới ảo và không sản sinh ra giá trị thực gì, vì vậy nó chỉ là mô hình đa cấp kiểu Ponzi để thu hút nhiều người vào sử dụng, người vào trước ăn tiền của người vào sau. Nếu nói câu trả lời này đúng trong  99% các trường hợp thì có thể cũng không phải là nói quá.

Nhưng nếu bạn là một người có lối tư duy mở, có thể chấp nhận những suy nghĩ đối nghịch với những quan điểm truyền thống miễn là nó được lý giải một cách hợp lý; thì câu trả lời cho câu hỏi ở tựa đề là  Không.

Cuốn sách này được viết ra nhằm phục vụ cho những người có nhu cầu tìm hiểu về blockchain, cryptocurrency và đầu tư vào lĩnh vực DeFi một cách nghiêm túc. Nó sẽ đưa ra những luận điểm để thuyết phục bạn tin vào sự nghiêm túc và cơ hội phát triển của công nghệ blockchain. Tuy nhiên cuốn sách này đòi hỏi người đọc phải có một số vốn kiến thức nhất định trong nhiều lĩnh vực như tài chính, công nghệ, và đặc biệt là tiếng Anh. Vì vậy đừng quá ngạc nhiên khi thấy trong cuốn sách này rất nhiều cụm từ tiếng Anh không được Việt hóa, bởi nó là những từ khóa sẽ giúp bạn Do Your Own Research (DYOR) – tự nghiên cứu về lĩnh vực này. Đó chính là một nguyên tắc cơ bản và quan trọng nhất mà một nhà đầu tư DeFi cần phải nằm long khi bước chân vào lĩnh vực này.

Nếu bạn cảm thấy không có đủ kiên nhẫn để đọc và so sánh nhiều tài liệu kinh tế và công nghệ thông tin, và cũng không cảm thấy thoải mái khi phải đụng đến quá nhiều từ tiếng Anh, thì có lẽ bạn nên đặt cuốn sách này xuống và tìm hiểu đầu tư vào những kênh truyền thống hơn như bất động sản, chứng khoán vì vốn đã có rất nhiều thông tin được viết bằng tiếng Việt. Đó là lời khuyên chân thành của tác giả để giúp bạn tránh được vô vàn cạm bẫy và rủi ro trong lĩnh vực vô cùng mới mẻ này.

Năng lực tự nghiên cứu, bao gồm cả sự kiên nhẫn là yếu tố được đặt lên hàng đầu bởi lẽ nhà đầu tư cần phải đọc rất nhiều tài liệu từ nhóm phát triển của dự án, so sánh với các dự án khác cũng như thông tin cộng đồng về dự án đó. Điều này sẽ được phân tích kỹ hơn ở chương sau về một số điều cần tìm hiểu khi tham gia vào các dự án DeFi. Tiếng Anh là một điều cũng hết sức cần thiết vì đa số các dự án lớn đều dùng ngôn ngữ giao tiếp chính là tiếng Anh. Tuy nhiên với sự phát triển của công nghệ máy học thì Google Dịch hiện nay cũng đã đủ tốt để giúp người đọc ít nhất có thể hiểu được những ý cơ bản của văn bản.

Cuốn sách này sẽ chia làm 3 chương trình bày về các vấn đề sau:

- Chương 1 sẽ điểm qua các khái niệm cơ bản về tiền tệ, về blockchain và cryptocurrency để giúp người đọc hiểu nguyên lý nền tảng của lĩnh vực này. Đây tuy là những lý thuyết có tính chất kỹ thuật cao và sẽ gây nhàm chán cho người đọc, nhưng lại là những kiến thức vô cùng quan trọng giúp người đọc hiểu được tính ứng dụng của công nghệ blockchain. Mặc dù đây là những kiến thức không phải bắt buộc một nhà đầu tư crypto cần phải biết, nhưng nắm được nó sẽ giúp nhà đầu tư có thể hiểu được việc mình đang làm là gì và có niềm tin để HODL (hold on for dear life) trước một thị trường có mức độ rủi ro cao và biên độ giá thay đổi chóng mặt trong từng phút.

- Chương 2 sẽ đi sâu vào phân tích thị trường DeFi, một khái niệm khá mới mẻ kể cả trong giới những người đã và đang tham gia thị trường giao dịch cryptocurrency. Tuy nhiên, đây không phải là sách hướng dẫn đầu tư (NFA – not financial advice), nó chỉ giúp người đọc hiểu các nhà đầu tư DeFi khác đang kiếm tiền từ nó như thế nào. Quyết định đầu tư nằm trong tay của người đọc sau khi đã DYOR.

- Chương 3 sẽ điểm qua về NFT, một lĩnh vực cũng khá mới mẻ trên nền tảng blockchain và có quan hệ khá mật thiết với thị trường DeFi hiện nay. NFT là một mảng độc lập của công nghệ blockchain đang phát triển cộng sinh với DeFi, giúp cả 2 nền tảng này ngày càng phát triển mạnh mẽ hơn (và đi cùng nó là những phi vụ thiệt hại triệu đô ngày ngày vẫn xuất hiện trên mặt báo).

Để giúp người đọc DYOR, tác giả sẽ cố gắng chú thích 3 nguồn thông tin cho mỗi lĩnh vực được đề cập: từ các tạp chí nghiên cứu khoa học trên thế giới (thường phải trả phí để đọc), tài liệu viết bằng tiếng Anh trên các phương tiện thông tin đại chúng có mức độ uy tín cao, và cuối cùng là tài liệu được cung cấp bởi các dịch giả Việt Nam. Hãy luôn nhớ DYOR và không tin tưởng tuyệt đối vào chỉ một nguồn thông tin nào, kể cả cuốn sách này (!), bởi thông tin trên mạng là gần như vô hạn mà khả năng của người viết là hữu hạn nên chỉ có thể nắm bắt được một phần rất nhỏ và có thể chưa hoàn toàn chính xác. Hãy xem cuốn sách này như là một chỉ mục hướng dẫn (guideline) tìm hiểu thị trường cryptocurrency và DeFi.